Krytyczne myślenie jako świadomy proces ułatwiający podejmowanie decyzji

„Rozwój” to jedna z najczęściej wspominanych współcześnie wartości. Uwielbiamy się rozwijać, koncentrujemy się na poszukiwaniu, tworzeniu jak najlepszych warunków do rozwoju własnego, rozwoju naszych dzieci.

Rozwijamy umiejętności niezbędne w naszym życiu zawodowym, rozwijamy umiejętności sportowe, w obszarze naszych pasji i hobby. Najwięcej radości daje nam widoczne rozwijanie umiejętności. Bierzemy udział w szkoleniu, warsztacie, kursie lub oglądamy tutorial na YouTube i zdobywamy niezbędną wiedzę, a następnie praktykując regularnie widzimy stały przyrost ćwiczonych umiejętności. Takie widoczne efekty naszego rozwoju dają nam poczucie sprawstwa, realnego pójścia do przodu, dają możliwość pochwalenia się w mediach społecznościowych, zaistnienia w społecznościach.

Rozwijanie myślenia nie wydaje się tak atrakcyjnym wizualnie procesem. Wyobraź sobie “tutorial myślenia” – człowiek siedzący na krześle i myślący, czyli właściwie nic się nie dzieje.

Jednak coraz częściej otrzymujemy wynagrodzenie właśnie za myślenie, które jesteśmy w stanie wykonać, a nie za siłę i umiejętności fizyczne. Dlatego, chociaż większość naszego myślenia jest niewidoczna, determinuje ono nas, jako ludzi, członków rodziny, pracowników. Jego jakość najprawdopodobniej zadecyduje o tym, czy staniemy się bogaci, czy biedni, potężni czy słabi. Jednak zwykle myślimy bez wyraźnego zauważenia, bez zbytniej świadomości tego procesu. Przyjmujemy nasze myślenie za pewnik. Nie poświęcamy zbyt dużo energii i czasu na myślenie o abstrakcyjnych i zarazem niezwykle ważnych pojęciach, takich jak miłość, przyjaźń, integralność, wolność, demokracja i etyka. W konsekwencji czego, często gubimy ich zrozumienie, często nieświadomie zniekształcamy je w codziennym życiu i myśleniu, pozbawiając się tym samym możliwości lepszego zrozumienia świata i innych ludzi. Naszym podświadomym zainteresowaniem jest często zdobywanie tego, czego chcemy, a nie prawdziwe i uczciwe opisywanie siebie lub świata.

Krótko mówiąc, większość naszych koncepcji i naszego myślenia jest dla nas niewidoczna, chociaż jest łatwa do dostrzeżenia w tym co i jak mówimy oraz jak się zachowujemy. Nasze decyzje, wybory, działania odzwierciedlają nasz sposób myślenia. Zapewne byłbyś zdumiony, a czasami zszokowany, gdybyś zobaczył wszystkie swoje myśli wyświetlane na dużym ekranie. Ten natłok, a często nawet nadprodukcja myśli wiąże się z wysokim ryzykiem wpadania w pułapki myślowe, ulegania stereotypom, poddawania się manipulacjom.

Jak się przed tym chronić?

Rozwijać swoje myślenie!

Aby rozwijać się jako myśliciel, musisz myśleć o swoim myśleniu jako o niejawnym zbiorze struktur – pojęcia są jednym ważnym zbiorem – których wykorzystanie można udoskonalić. Musisz zacząć postrzegać swoje myślenie jako proces, który podlega systematycznej analizie i weryfikacji w celu znalezienia luk i obszarów do usprawnień. Rozwijasz się jako myśliciel, kiedy wyraźnie zauważasz, jak działa twoje myślenie i kiedy angażujesz się w rozpoznawanie zarówno mocnych, jak i słabych stron tego myślenia. Rozwijasz się jako myśliciel, budując własny „duży ekran”, na którym możesz regularnie przeglądać się swojemu myśleniu.

Myślenie krytyczne dostarcza zatem narzędzi umysłowi, potrzebnych do przemyślenia wszystkiego, co wymaga przemyślenia – na studiach i w życiu. Wraz z rozwojem twoich zdolności intelektualnych zdobywasz narzędzia, których możesz intencjonalnie i świadomie używać, aby usprawniać swoje myślenie we wszystkich obszarach, zwiększać jego skuteczność i efektywność, podejmować lepsze decyzje, znajdować lepsze rozwiązania.

Kluczowym aspektem jest tutaj konsekwencja myślenia. Myślenie krytyczne nie może kończyć się na wiedzy o myśleniu krytycznym, na epizodycznym dodawaniu go do swoich standardowych działań. Nie łudź się, że samo “poczytanie” o myśleniu krytycznym wystarczy 

Myślenie krytyczne wymaga systematycznego praktykowania, wymaga wyćwiczenia wielu konkretnych umiejętności, tak aby stały się one twoją postawą, naturalnym sposobem w jaki postępujesz w każdym obszarze swoich działań.

KRYTYCZNE MYŚLENIE ⇏ COŚ, CO DODAJESZ DO SWOICH DZIAŁAŃ

KRYTYCZNE MYŚLENIE ⇒ SPOSÓB W JAKI POSTĘPUJESZ W KAŻDYM OBSZARZE SWOICH DZIAŁAŃ

Życiowym przykładem, gdzie trzeba zastosować świadome i konsekwentne myślenie jest moment podejmowania trudnych, ważnych decyzji, których skutki będą miały wpływ na nasze życie przez kolejne lata, jak np: wyjście za mąż, zmiana pracy, zmiana miejsca zamieszkania, czy też podejmowanie wszelki decyzji w pracy, które niosą skutki dla współpracowników, czy całej organizacji, itp.

W takiej właśnie sytuacji, podejmowanie decyzji, nie można „dodać” myślenia do działań/decyzji, ale potrzebujesz się zatrzymać i dokonać rzetelnej, obiektywnej analizy. Podejmowanie decyzji to sztuka odłożenia emocji, przekonań, uprzedzeń, założeń na bok i skoncentrowanie się na konsekwentnym, czasami długotrwałym procesie myślowym, aby podjąć jak najlepszą decyzje w danym momencie. Dzięki odpowiednim narzędziom myślowym ten proces można uprościć, skrócić, zrobić go mniej „bolesnym”, zrobić go możliwym dla każdej osoby.

Podczas naszych, bardzo praktycznych szkoleń, doświadczysz “myślenia jako działania” – specjalnie dobrane narzędzia myślowe pomogą Ci w rozwoju umiejętności krytycznego myślenia w życiu zawodowym i osobistym.

Katarzyna Winiarek

Opracowanie własne na podstawie: „Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Learning and Your Life”. Richard Paul, Linda Elder