Myślenie krytyczne, teoretycznie, jest dla wszystkich!

Czy każdy z nas potrzebuje podejmować decyzje, rozwiązywać problemy, rozwiązywać konflikty (dylematy)?

Tak, oczywiście!

Zatem każdy człowiek potrzebuje kompetencji krytycznego myślenia. Ale nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego oraz nie do końca są gotowi na tego rodzaju myślenie.

Prawdopodobnie najszybciej odnajdą się w nim osoby, które lubią się uczyć, które lubią myśleć o swoim rozwoju bardziej jak o przygodzie niż niekończącym się, żmudnym procesie.

Myślenie krytyczne jest dla osób, które wiecznie czegoś poszukują, które wiecznie odczuwają głód wiedzy, dla których zrozumienie czegoś oznacza wystawienie siebie na więcej doświadczeń. Jest dla osób, które utożsamiają się z hasłem „uczymy się przez całe życie”. Ten sposób myślenia jest również dla osób, które zawsze kwestionowały, nie zgadzały się z dorosłymi, nie zgadzały się na zastany porządek spraw – np. w szkole czy w domu. Jest dla osób, które czują się na siłach i chcą w pełni odpowiadać za swoje życie, za jego rozwój i za swoje szczęście.

Rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia można rozpocząć w każdym wieku – nigdy nie jest za wcześnie, ani za późno.

Nie da się jednoznacznie określić poziomu krytycznego myślenia, bądź porównywać go u różnych osób według jednej skali, wskaźnika, jednostki miary. Myślenie krytyczne z natury nie jest mierzalne, nie można też założyć, że każdy adept tej sztuki będzie wykazywał się podobnym poziomem myślenia krytycznego – każdy podlega epizodom niezdyscyplinowanego lub irracjonalnego myślenia. Jednym z przykładów, gdy najtrudniej jest nam o zdyscyplinowane myślenie jest konflikt, gdy emocje biorą górę nad naszym myśleniem, trzeźwą obserwacją rzeczywistości.

Jakość myślenia jest zatem zazwyczaj kwestią stopnia zaawansowania i zależy między innymi od jakości i głębokości naszych doświadczeń w danej dziedzinie myślenia, naszej odwagi na ścieżce rozwoju i otwartości na wyjście (wielokrotne) poza strefę komfortu. Ma też związek z naszą biegłością w zarządzaniu własnymi emocjami – gdy potrafimy je trzymać na wodzy, to mamy więcej przestrzeni na obiektywną analizę.

Nikt nie jest krytycznym myślicielem na wskroś, ale tylko do pewnego stopnia, tylko na tyle, na ile zaawansowane jest jego wejrzenia w siebie i na ile potrafi dostrzec mechanizmy zaburzające możliwości poznawcze. Z tego powodu rozwijanie umiejętności i postaw krytycznego myślenia jest przedsięwzięciem trwającym całe życie.

• Ludzie, którzy konsekwentnie myślą krytycznie, starają się żyć racjonalnie, rozsądnie i empatycznie.
• Są w pełni świadomi z zasady wadliwej natury ludzkiego myślenia, gdy nie jest ono kontrolowane.
• Dążą do osłabienia siły swoich naturalnych skłonności egocentrycznych i socjocentrycznych.
• Systematycznie i konsekwentnie stosują koncepcje krytycznego myślenia, które umożliwiają im analizowanie, ocenianie i doskonalenie myślenia.
• Pracują wytrwale i konsekwentnie, aby we wszystkich dziedzinach swojego życia ucieleśniaćpostawy intelektualne, takie jak intelektualna pokora, intelektualna odwaga, intelektualna autonomia, zaufanie rozumowi i bezstronność.
• Zdają sobie sprawę, że bez względu na to, jak bardzo są utalentowani jako myśliciele, zawsze mogą poprawić swoją umiejętność myślenia.
• Mają świadomość, że czasami padają ofiarą błędów w rozumowaniu, irracjonalności, uprzedzeniom, wypaczeniom rzeczywistości, bezkrytycznemu akceptowaniu zasad i tabu społecznych, egoizmowi, własnym interesom.
• Dążą do ulepszania świata na wszelkie możliwe sposoby, przyczyniając się w ten sposób do powstania bardziej racjonalnego, egalitarnego społeczeństwa. Jednocześnie dostrzegają złożoność związaną z tym postępowaniem.
• Unikają uproszczonego myślenia o skomplikowanych kwestiach i starają się odpowiednio rozważyć prawa i potrzeby wszystkich zainteresowanych stron.

Gwarantujemy, że każdy uczestnik naszych szkoleń może rozwinąć u siebie postawy, umiejętności związane z krytycznym myśleniem. Jest to możliwe dzięki praktycznym narzędziom i całej kulturze myślenia obecnej na naszych szkoleniach.

Katarzyna Winiarek

Opracowanie własne na podstawie: „Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Learning and Your Life”. Richard Paul, Linda Elder